فجر حقیقی در قیام حسینی(ع) و انقلاب خمینی (ره)

جامعه جزیره العرب در مقطعی از تاریخ حیات پرفراز و نشیب خود با یک انقلاب اساسی  و همه جانبه مواجه گردید ،زلزله ای که تمامی معتقدات و آداب و رسوم و فرهنگ آنها را متحول ساخت، این انقلاب که توسط پیامبری از خودشان بنام محمد امین (ع) رهبری می شد از اعراب جاهل و وحشی ،مومنین مجاهد و فرهیخته ای تربیت نمود که الگوی بشر تکامل جو گردیدند .انقلاب فراگیر شد ، تمامی جزیره العرب و ممالک پیرامونی آن را در نوردید و اسلام به گفتمان غالب تبدیل شد، ابرقدرتهای بزرگ زمان چون ایران و روم را به خداپرستی هدایت نمود و مسلمانان را به اوج عزت رسانید.

پس از حیات پیامبر اعظم (ع) پیروانش راه  تفرقه گزیدند و عمل به احکام اسلام رو به فراموشی گرائید . ظلم و فساد وانحراف و  بدعت ،دنیا طلبی و شهوترانی آنها را از احکام نورانی اسلام غافل نمود و به عادات عصر جاهلیت سوق داد. تا اینکه امام حسین (ع) با قیام و انقلاب خونین خود فصل نوینی از بیداری اسلامی با تجدید حیات سیره واقعی پیامبر اعظم (ص) بعنوان راهبرد اصلاح و هدایت و پاکسازی جامعه اسلامی را به تصویر کشید،عزت ،عظمت و اقتدار اسلام و مسلمانان را  احیاء نمود و زمینه های سقوط بنی امیه را هموار ساخت.

پس از قرنهای متمادی غفلتی دیگر جهان اسلام را فرا گرفت. تحریف و انحراف و ذلت پذیری مسلمانان ،آنان را به مستعمرانی در سلطه قدرتهای استعمارگر تبدیل ساخت. استعدادهای انسانی آنها سرکوب و منابع مادیشان به غارت می رفت تا اینکه امام خمینی (ره) به تأسی از راهبرد انقلابی امام حسین(ع) و فرهنگ عاشورا قیام کرد و سلطنت طاغوت و سلطه استکبار جهانی را در هم شکست . فجر نوینی آفرید به اسلام و مسلمانان عزتی دوباره بخشید و احکام بر زمین مانده اسلام را احیاء نمود. اینک این سوال مطرح است که اسلام تا چه حد در شکل گیری و پیروزی انقلاب اسلامی ایران موثر بود؟ و این انقلاب چه شباهتها و نقاط مشترکی با قیام امام حسین (ع) دارد؟نوشتار حاضر در پی ریشه یابی و تبیین ابعاد مختلف این سوال می باشد.

چهار تفسیر متفاوت از انقلاب اسلامی

قرائتها و تفسیرهای متفاوتی از نقش اجتماعی سیاسی اسلام در شکل گیری و پیروزی انقلاب اسلامی ایران عرضه شده که در یک نگاه می توان آنهارا در چهار دسته تقسیم نمود.

دسته اول : در برگیرنده نوشته های سطحی است که اسلام را به جنگ مقدس (جهاد) بسیار نزدیک می دانند و بر بی مایگی روشنفکرانه و جنبه های ارتجاعی بخشی از روحانیون و مبارزین اسلامی تأکید  می ورزند ، اینان اسلام و سیاست را نیز یکی می دانند و تفاوتی میان این دو قائل نیستند.

دسته دوم :آثاری هستند که در جستجوی تجزیه و تحلیل ارتباطات چند جانبه بین فرهنگهای مردمی ،رفتارها و مذهب شیعه هستند و طبق این تحلیل ها شیعه نه تنها همچون عاملی برانگیزاننده یا زبانی مشترک است بلکه به مثابه جزء جدایی ناپذیر بافت اجتماعی و سیاسی است و در این صورت حتی اگر در مورد صلاحیت مذهب با عقاید متفاوتی روبرو باشیم ،باز هم بعد اسلامی انقلاب ایران از موارد اساسی است این گونه کارکرد نهادین اسلام ، ایران فعلی را به مهد حکومت روحانی مبدل کرده است.

دسته سوم :مجموعه ای دیگر از تحلیل ها ،انقلاب اسلامی را جنبشی اجتماعی می داند ، از این نظر اسلام عاملی تسهیل کننده است نه اساس جنبش سیاسی و اجتماعی که در ایران روی داده و در اکثر کشورهای خاورمیانه نیز در حال شکل گیری است.

دسته چهارم:که گزینه موجه و مورد قبول این نوشتار است انقلاب اسلامی را تداوم انقلاب کبیر پیامبر اعظم (ص) و اوصیاء معصوم آن حضرت می شمارد که با استراتژی تکلیف مدارانه و رویکرد جهادی همواره مشی عاشورایی و حسینی (ع) را پیشه خود ساخته و با رویکرد «هر روز عاشورا و هر زمینی کربلاست» مومنین را ادامه دهندگان سیره نظری و عملی پیامبر اسلام و اهل بیت (ع) و مخالفین را خصو صاً رژیم طاغوت و حامیان خارجی آن را مظهر یزیدیان زمان معرفی می کند  این راه به گفتمان مهدویت و ظهور منجی آسمانی مهدی موعود (عج) خواهد انجامید که فجر نهایی حق علیه باطل بشمار می رود.

وجوه تشابه و همگونی های نهضت حسینی (ع) و انقلاب خمینی (ره)

1- وجود تشابه در مولفه های شحصیتی رهبری :رهبری نهضت در هر دو قیام دارای ویژگی های است از جمله :

1-1قیام برای خدا م ایمان به خدا : چون انگیزه امام حسین (ع) و امام خمینی (ره) برای خدا بوده اساس سلطنت و طاغوت را در هم شکسته و پرده تزویر و ریا و نفاق را دریدند،اعتماد مردم را به مبارزه جلب و اراده آنها را به قیام و مبارزه ترغیب نمودند.

2-1مسئولیت پذیری : مسئولیت پذیری سید الشهداء(ع) در میان اولیاء دین و امام خمینی (ره) در میان علما چون خورشید می درخشید.

3-1شهادت طلبی : هر چه روز عاشورا نزدیک تر می شد امام حسین (ع) افروخته تر می شد و جوانا ن برای شهادت مسابقه می دادند در انقلاب اسلامی ایران نیز رهبری نهضت بسیجیان همین خصلت را داشتند .

4-1صبر و استقامت :اضطراب و ترس در قاموس آنها راه نداشت و صبر و استقامت بیش از حد رهبری امداد و حمایت الهی را بدنبال داشت .

5-1تجلیات عرفانی و معنوی والای امام حسین (ع) و امام خمینی (ره) همگان را چون شمع بدور خود گرد آورده.

6-1تعلیم وشجاعت و شهامت و ایجاد انگیزه و امیدواری برای مقابله در برابر قدرتهای استکباری و ستمگران جهانی

7-1زهد و وابستگی از تعلقات مادی و رفاه و تجملات و روحیات اشرافی

 8-1صداقت و راستگویی در تمامی مراحل زندگی در قبال مردم و پیروی از مکتب

9-1دشمن شناسی ، تهدید شناسی و آفت شناسی در حد اعلی

10-1شناخت صحیح بهترین راهها و روشهای مبارزه با دشمن

2-انگیزه و فلسفه نهضت:

1-2- بازگرداندن جامعه به سیره نبوی(ص)

2-2-احیای شریعت اسلام ناب و حفظ آن از از دستبرد معاندان

3-2-اقامه عدل و داد و رفع ظلم و ستم

 4-2-احیاء فضایل و معروفها و رفع منکرات و رذیلت ها و احیاء فریضه فراموش شده امر به معروف و نهی از منکر

 5-2-تشکیل حکومت اسلامی و نظام مبتنی بر دین

6-2-انجام اصلاحات بنیادی و همه جانبه در ساخت های مختلف جامعه

7-2-ادای تکلیف و انجام وظیفه الهی ، وجدانی و اجتماعی در هر صورت

 8-2-افشاگری ظلم و رویه های ستمگرانه ، شفاف سازی ،روشنگری و بیدادگری

9-2-ایجاد شور و نشاط و تحرک و دمیدن روح امیدواری و پیروزی

10-2-الگوپذیری و نشاط دادن راه برای جهانیان.

11-2-احیای آخرت گرایی و معنویت گرایی و آشکار ساختن قبح دنیا گرایی و مادیت

12-2-القای روح آزادگی و جوانمردی به مردم در هر موقعیت

6-خواص و منتقدین معاصر امام حسین (ع)

در یک تقسیم بندی می توان خواص دوره امام حسین (ع) را به چند دسته تقسیم کرد .

1-6-بقایا  اصحاب پیامبر (ص)از مهاجر و انصار مانند جابر ابن عبدالله انصاری ،ابن عباس،سهل ابن ساعده،انس ابن مالک و...

2-6-بزرگان و خواص شیعه مانند محمد حنفیه ، مختار، سلیمان ابن صرد خزاعی ،هانی ابن عروه، مسیب ابن نجبه فرازی ،ابراهیم اشتر و...

3-6-اطرافیان خلفا مانند عبدالله ابن عمر، عبدالله ابن زبیر

4-6-منتقدین در قبایل قحطانی در سرزمین عراق که شامل بزرگان و روسای قبایل قحطانی میشوند مانند: شمر، محمد ابن اشعث،عمر ابن حریث و...

5-6-کارگزاران بنی امیه از قبیل عماره بن عقیه بن ولید ،ابن زیاد

با توجه به عملکرد خواص عصر امام حسین (ع) در قبال حادثه عاشورا میتوان آنها را به دو گروه تقسیم کرد:1-دسته اول کسانی که از همکاری با امام علی(ع) به دلایلی بازماندند و توفیق حضور در رکاب او را نمی یافتند.2-دسته دوم کسانی که زمینه ساز حادثه عاشورا بوده و آتش جنگ را بر علیه امام دامن زدند.

گروه اول را نیز از حیث موضع گیری می توان به اقسامی به این شرح تقسسیم کرد:

1-کسانی که به حقانیت امام قائل بودند اما قدرت همراهی و یاری او را نداشتند مانند جابر ابن عبدالله انصاری و...

2-کسانی که قائل به حقانیت امام بودند و در عین توانایی،با او همراه نشدند مانند عبیدالله ابن حرجعفی.

3-آنان که نسبت به حقانیت امام توقف کرده و یا از منکرین بودند و بدین جهت از یاری او خودداری کردند. عبدالله ابن عمر

7- پیامدها و تأثیر گذاری جهانی دو نهضت:

خلق عاشورا و گفتمان کربلایی چنان آتشی بر خرمن افکار و قلوب مسلمین انداخته که آرامش را از مسلمانان و غیره مسلمانان در برابر ظلم و ستم سلب نموده ،تحرک و شور و امید را در دل همگان زنده کرد . امام خمینی(ره) انقلاب خود را نشأت گرفته از قیام امام حسین (ع) میداند پیروزی انقلاب را  از پیامدهای رویکرد خونین عاشورا بر می شمارد بدین جهت پامدها و تأثیرگذاری های دو نهضت از هم جدا نیستند.

1-7-گسترش بیداری اسلامی و خارج ساختن مسلمانان از غفلت و سستی.

2-7-شکستن ابهت پوشالی دشمنان و حاکمان ظالم و طاغوتی و باطل ساختن تابوی   شکست ناپذیری آنان.

3-7-برهم زدن توازن قدرت در جهان معاصر خود و تغییر دادن مولفه های اقتدار.

4-7-بازگرداندن عزت و سربلندی و احساس غرور و اعتماد به نفس در میان مسلمانان.

5-7-افشای ماهیت بی ریشه برخی فرقه ها ،مذاهب،جنبشها و نهضتهایی که به نوعی از دشمنان اسلام و مسلمانان حرف شنوی دارند.

6-7-فراهم ساختن زمینه های همگرایی،وحدت و همبستگی مسلمانان و طرح ایده امت واحده اسلامی.

7-7-تجدید حیات دوباره احکام و آموزه های دینی و بازگرداندن قرآن به صحنه زندگی اجتماعی مردم.

8-7-اصلاح وضعیت و هنجارها و روحیات از دستبرد تحریف و انحراف و بدعت و شبهه.

9-7-پاسخگویی به نیازهای بشر در چارچوب دین.

10-7-گسترش معنویت و اخلاق و وارد ساختن آن به حوزه مدیریت و قدرت.

11-7-آشکار ساختن آسیب ها ، تهدید ها و نقاط قوت و ضعف امت اسلامی.

12-7-تشکیل حکومت بر مبنای دین برای نخستین بار در ایران

عوامل همگرایی یا عناصر همسویی و همرنگی جنبشهای اسلامی به انقلاب اسلامی ایران عبارتند از :ایده واحد نظیر شهادتین و اعتقاد به مبداء و معاد ،دشمن مشترک و یکسان مانند آمریکا و اسرائیل ،آرمان مشترک مانند برچیدن ظلم و فساد و اجرای قوانین اسلام ،وحدت گرایی و همبستگی و اتحاد جهان اسلام ،مردم مداری و...